ओमानच्या सल्मा पठाराच्या खाली असलेल्या मॅग्माच्या एका लांबलचक प्लमने भारतीय उपखंडातील प्राचीन प्रवासाला आकार देण्यास आश्चर्यकारक भूमिका बजावली असावी, असे संशोधकांनी सांगितले. पृथ्वीच्या जाड कवचाच्या खाली अडकलेली ही “भूत” प्ल्युम फुटू शकत नाही परंतु कोट्यवधी वर्षांपूर्वी युरेशियाच्या नाट्यमय टक्कर दरम्यान भारतीय टेक्टोनिक प्लेटचा कोर्स हलविला असेल. पृथ्वी आणि ग्रह विज्ञान पत्र जर्नलमध्ये प्रथम तपशीलवार, या शोधात पृष्ठभागाच्या ज्वालामुखीच्या विशिष्ट स्वाक्षरीशिवाय, शांततेत शांतपणे आकार देणार्‍या खोल आवरण प्ल्यूम्सचा एक नवीन वर्ग प्रकट होतो.
ओमानच्या खाली लपलेल्या ‘घोस्ट’ प्ल्युमने युरेशियासह भारताचा धडक वाटला असेल
थेट विज्ञानानुसार अहवालओमानच्या दाट सेन्सर नेटवर्कवरील भूकंपाचा डेटा वापरुन प्ल्युम शोधला गेला. जिओफिजिसिस्ट सिमोन पिलियाच्या नेतृत्वात, या गटाने शोधून काढले की प्लमने पृथ्वीच्या थरांमधून ध्वनी लहरी ज्या प्रकारे बदलल्या त्या बदलल्या, ज्यामुळे त्याच्या उपस्थितीकडे लक्ष वेधले गेले. बहुतेक आवरण प्ल्यूम्सच्या विपरीत, जे समुद्री प्लेट्समधून उठतात आणि फुटतात, दानी अमागमॅटिक आहे आणि प्लमच्या वरच्या जाड खंडाच्या क्रस्टमुळे पृष्ठभागाचा उद्रेक होत नाही. या शोधाचा अर्थ असा आहे की संभाव्यत: खंडांच्या खाली लपून बसलेले बरेच लपलेले प्ल्यूम्स असू शकतात.
कॉन्टिनेन्टल प्लेटच्या खाली डॅनि प्ल्युम ही पहिली अशी नॉन-विपुल प्ल्यूम आहे, जी आवरणातील गतिशीलता दृष्टीक्षेपात कशी उलगडली याविषयी वैज्ञानिकांचे मत विस्तृत करीत आहे. संशोधकांनी भारतीय प्लेटच्या चळवळीचीही गणना केली आणि असे आढळले की 40 ते 25 दशलक्ष वर्षांपूर्वी याने महत्त्वपूर्ण वळण घेतल्याचे, ज्याचा परिणाम प्ल्यूमने तयार केलेल्या कातरणामुळे झाला असेल. भूगोलावर प्ल्युमचे परिणाम प्रादेशिकदृष्ट्या लहान असण्याची अपेक्षा आहे, परंतु त्याची भौगोलिक भूमिका तुलनेने मोठी असू शकते.
प्ल्यूम्स सामान्यत: हवाईच्या बेट साखळीसारख्या दृश्यमान ज्वालामुखीचा माग सोडतात – जवळच्या मकरान झोनमधील उपखंड क्रियाकलापांद्वारे डानी प्ल्युमचा पुरावा मिटविला गेला असावा. तरीही, संशोधकांचे म्हणणे आहे की हे शोध अधिक “भूत” प्लम्स शोधण्याचे दार उघडते, विशेषत: आफ्रिकेसारख्या समान जाड क्रस्ट असलेल्या प्रदेशात. भूकंपाचे तंत्रज्ञान जसजसे पुढे जात आहे तसतसे पृथ्वीच्या इतिहासाला आकार देणारी अधिक मूक भूमिगत शक्ती उघडकीस येऊ शकते.
